حامد صدر ارحامی-نمایشگاه "دیوآر" در گالری نیان

بررسی نمایشگاه "دیوآر "

از حامد صدر ارحامی فرصتی برای تماشا از ۱۹ بهمن تا ۳ اسفندماه ۱۴۰۳

ترکیب تاریخ، جامعه و طنز در آثار حامد صدر ارحامی

نمایشگاه "دیوآر" حامد صدر ارحامی در گالری نیان، تجربه‌ای منحصربه‌فرد از ترکیب تاریخ، جامعه و طنز را ارائه می‌دهد. آثار این هنرمند، با زبان سورئال[1]، مفاهیم تاریخی، اجتماعی و سیاسی را به شکلی بدیع و کنایه‌آمیز بازنمایی می‌کنند.

آغاز نمایشگاه با بیانیه‌ای شاعرانه

مخاطبان در بدو ورود با بیانیه‌ای شاعرانه مواجه می‌شوند که از کنار هم قرار دادن عبارات موزون و هماهنگ شکل گرفته و فضای تفکربرانگیز نمایشگاه را ترسیم می‌کند.

سرآغاز مجموعه "دیوآر"

ریشه‌های این مجموعه به نزدیک دو دهه پیش در اصفهان بازمی‌گردد، جایی که نقاشی "بانوی همیشه" سرآغاز مسیر مجموعه "دیوآر" شد. این اثر تصویر زنی را نشان می‌دهد که سر بر زانو گذاشته و بافت چروک لباس و فشار دستانش بر پارچه، رنج و درد را به ظرافت به تصویر کشیده است. (تصویر شماره ۱)

استعاره‌ای از "مام وطن" در نقاشی "حامِل"

در سوی دیگر، نقاشی "حامِل" (یکی از آخرین آثار این مجموعه)، استعاره‌ای قوی از "مام وطن" است. در این کار، یک دیوار خاکستری با بافتی ظریف به نمایش درآمده که برجستگی‌ای شبیه به شکم آبستن بر آن دیده می‌شود. گل‌سرخی که بر این برجستگی نقش بسته، یادآور نقوش سنتی ظروف قدیمی ایرانی است و از خلال آن، هویت ملی بازتاب می‌یابد. (تصویر شماره ۲)

در بخشی از توضیحات این اثر آمده است:
"نگاه کن به گاهی که زندان است و آنگاه که زهدان."[2]

بازآفرینی آثار تاریخی در خوانشی معاصر

صدر ارحامی در این مجموعه با استفاده از نشانه‌ها و نمادهای تاریخی، دیوارنگاره‌های سلطنتی کاخ چهلستون، تابلوی "صف سلام فتحعلی شاهی"، "شام آخر"[3] ، "داوینچی"[4] و "مدرسه آتن"[5] را در خوانشی معاصر بازآفرینی کرده است.

"آناتومی سانتی‌مانتالی یک سقوط" – اوج تضاد میان گذشته و حال

در اثر "آناتومی سانتی‌مانتالی یک سقوط" که ابعادی بزرگ (۲۳۰ × ۱۷۰ سانتی‌متر) دارد، تضاد میان گذشته و حال به اوج خود می‌رسد.

در پس‌زمینه، تصویر کم‌رنگ شده‌ی "صف سلام فتحعلی شاهی" دیده می‌شود که با بافت مخصوصی که امضای این هنرمند است، به عقب رانده شده و بر حس تاریخی بودنش تأکید کرده است.
در پیش‌زمینه، با هیبتی از زنی در حال سقوط از روی اسب سفید مواجه هستیم.
پارچه‌ی سبز در بالا و پارچه‌ی قرمز در پایین اثر در کنار اسب سفید، ترکیب رنگی آشنایی از پرچم ایران را در ذهن متبادر می‌کند.

گویی این صحنه‌ی تراژیک از امروز، زیر نگاه تاریخی گذشته، در حال رخ دادن است، درحالی‌که خود هنرمند نیز در گوشه‌ی راست تابلو در میان چهره‌های تاریخی به نظاره ایستاده است.

"شام آخر" – جسورانه‌ترین اثر مجموعه

اما شاید جسورانه‌ترین اثر این مجموعه، نقاشی‌ای باشد که به "شام آخر" داوینچی ارجاع دارد. (تصویر شماره ۴)

در بخشی از توضیحات این اثر آمده است:

در اینجا پرتره‌ی مسیح با محمدرضا شاه پهلوی جایگزین شده است.
دیوار در حال تخریب است و در مرکز تصویر گلوله‌ای منفجر شده و سوراخی بزرگ روی صورت شخصیت اصلی به وجود آمده است.
بافتار پیرامونی نقاشی و رنگ‌گذاری‌های ترک‌خورده و ریخته، حکایت از عدم تعادل و خارج شدن نقاشی از تقارن و توازنی آرمانی دارد.
این اثر موقعیت پادشاه ایران را در شب قبل از خروجش از کشور و پایان سلطنت پهلوی به شکلی سمبولیک به تصویر می‌کشد.
همان‌طور که در تابلوی اصلی، مسیح فاقد هاله‌ی نور است، شاه مخلوع ایران نیز دیگر نه تاج بر سر دارد و نه نشانی از ایزدی بودن.

در این صحنه‌ی تراژیک اما دستی از ناکجا بیرون آمده و در حال نواختن ساکسیفونی است؛ وجود این عنصر ناهمگون و معاصر در یک بافتار تاریخ‌مند، یادآور صور اسرافیل است که در روز قیامت در آن دمیده می‌شود.

"دیوار" به‌مثابه‌ی پرده‌ای بزرگ از تاریخ

نقاش با جابه‌جا کردن شخصیت‌های تاریخی تلاش می‌کند تا ما را در برابر حقیقتی قرار دهد که تاریخ همواره تکرار می‌شود و دیوار را به‌مثابه‌ی پرده‌ی بزرگی از نقاشی به تصویر می‌کشد که در میانه‌ی دو نگاه، گستره‌ای از معناها را در خود جای می‌دهد.

نمایش ۱۳ نقاشی و یک فیلم کوتاه

علاقه‌مندان در این نمایشگاه می‌توانند ۱۳ نقاشی و یک فیلم کوتاه که با همکاری وحید امکانی ساخته‌شده است را نظاره کنند. این نمایشگاه تا سوم اسفندماه ۱۴۰۳ ادامه دارد.